بازار پول

در علم مالی، بازار پول بازاری است برای داد و ستد انواع پول یا دارایی‌های شبه پول که عموما سررسيدی کمتر از يک سال دارند. از ویژگی‌های بازار پول می‌توان به اندک بودن ريسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی بالا نام برد.

مهم‌ترین رسالت بازار پول ایجاد تسهیلات برای واحدهای اقتصادی به منظور تامین نقدینگی کوتاه‌مدت و نیز تامین سرمایه در گردش است. بانک مرکزی مقام ناظر در بازار پول و همچنین واسطه‌های دیگر مالی نظیر بانک‌های تجاری و موسسات اعتباری غیر بانکی از مهم‌ترین نهادهای این بازار به شمار می‌روند.

بازار پـول به خاطر طبیعت نقدشوندگی بالای اوراق بهادار و سررسید کوتاه مدتشان، نوعاً به عنوان مکانی امن برای نگهداری پول در نظر گرفته می‌شوند، اما ریسک‌هایی در این بازار وجود دارد که هر سرمایه‌گذاری باید آز آن‌ها آگاه باشد که مهم‌ترین آن‌ها ریسک تورم می‌باشد.

ابزارهای بازار پول عبارتند از اسناد خزانه، پذیره های بانکی، اوراق تجاری، گواهی سپرده

اسناد خزانه

این اوراق به صورت کوتاه مدت و با نرخ تنزیل شده (قیمتی کمتر از ارزش اسمی) به فروش می‌رسد تا در تاریخ سررسید، به قیمت اسمی تسویه شود. مابه‌التفاوت قیمت خرید و ارزش اسمی این اوراق، تحت عنوان سود این اوراق شناسایی می‌شود. این نوع از اوراق، با توجه به اینکه از سمت بانک مرکزی و به نمایندگی از دولت به فروش می‌رسد، ریسک نکول نزدیک به صفر دارد و از بابت سایر ریسک‌های سرمایه‌گذاری نیز در پایین‌ترین سطح قراردارد لذا نمی‌توان انتظار کسب سود بالا با توجه به ریسک بسیار پایین این اوراق داشت.

پذیرش بانکی (برات بانکی)

در گذشته جا‌به‌جایی وجه نقد خطرات بسیاری داشت و به همین دلیل استفاده از برات بسیار رواج داشت. در حالی که امروزه تجار با مراجعه به سیستم بانکی و بانکداری الکترونیکی نیازهای خود را بر طرف می‌کنند. این ابزار به منظور تامین مالی کالاهایی که هنوز از فروشنده به خریدار منتقل نشده است مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اوراق تجاری

این اوراق از جهت اینکه در بازار پول دسته‌بندی می‌شود، دارای سررسیدهای کوتاه عموما 270 روز یا کمتر می‌باشد. برخلاف اسناد خزانه که بانک مرکزی به نمایندگی از دولت اقدام به انتشار اوراق می‌نمود، در این حالت شرکت‌های مالی و مؤسسات غیرمالی منتشر کننده این اوراق هستند و لذا این اوراق تجاری بدون پشتوانه هستند و معمولاً بازپرداخت آن‌ها به وسیله دارایی خاصی تضمین نمی‌شود. هرچند که بنگاه‌های فروشنده این اوراق، می‌بایست دارای خطوط پشتیبانی کننده از طرف بانک‌های تجاری باشند. این اوراق برای تامین مالی شرکت‌هایی که در کوتاه مدت به وجه نقد نیاز دارند، بسیار مفید می‌باشد و حتی این اوراق قابلیت استفاده به عنوان راهکار تأمین مالی میان‌مدت و حتی دراز مدت نیز دارد.

گواهی سپرده

گواهی سپرده، اوراقی است که توسط یک مؤسسه سپرده‌پذیر (به‌طور معمول یک بانک) در قبال مبلغ مشخصی پول که نزد آن سپرده شده، منتشر می‌شود. این گواهی دارای ویژگی‌هایی است از جمله تاریخ سررسید و نرخ بهره مشخص.

این نوع سرمایه‌گذاری در واقع دو مزیت عمده دارد، نخست این که سرمایه‌گذار می‌تواند به دقت بازده سپرده‌گذاری خود را محاسبه کند. دوم، زمان سررسید اصل و بهره گواهی نیز معین است. حداقل دوره سررسید گواهی‌های سپرده هفت روز و حداکثر آن نامحدود است اما در عمل بیشتر گواهی‌های سپرده با سررسید کمتر از یک سال منتشر می‌شوند و در بین آن‌ها، گواهی‌های سه ماهه و شش ماهه از عمومیت بیشتری برخوردارند.